Ochrona roślin i zwierząt
W związku z obserwowanymi w ostatnich latach zmianami w przebiegu pogody konieczne są zmiany terminów siewu, terminów i dawek nawożenia, oraz nowego podejścia do ochrony roślin. Obserwowana duża zmienność warunków pogodowych pomiędzy latami, powoduje trudności w planowaniu programu ochrony. Zmiana warunków wegetacji w postaci występujących coraz częściej ciepłych i długich jesieni, łagodniejszych zim, krótkiej i ciepłej wiosny skutkuje pojawieniem się nowych zagrożeń powodowanych przez choroby, szkodniki i chwasty. Wzrost temperatury wpływa na zwiększenie prędkości rozwoju roślin, w tym chwastów, ale również patogenów. Ocieplenie spowoduje zwiększenie uciążliwości dotychczas występujących w Polsce szkodników, ale dotychczas nie powodujących istotnych gospodarczo strat w plonach. Istnieje również zagrożenie, że przedostaną się na obszar Polski dotychczas nie występujące szkodniki. Z drugiej strony większa częstość susz może ograniczyć występowanie chorób roślin związanych z nadmiarem wilgoci.
Potencjalne negatywne skutki
W latach 1845-49 warunki pogodowe sprzyjające rozwojowi zarazy ziemniaka spowodowały w Irlandii spadek zbiorów ziemniaka. Wywołany kryzys był przyczyną głodu w wyniku, którego zmarło około milion Irlandczyków, a drugi milion musiało wyemigrować. W warunkach zmian klimatycznych należy brać pod uwagę i taki katastrofalny, teoretycznie możliwy masowy pojaw nowych agrofagów dla których brak jest skutecznej strategii ochrony.
Szansą hodowla roślin
Wykorzystanie w uprawie odmian odpornych jest najprostszym oraz najskuteczniejszym sposobem ograniczania strat w plonach. Hodowla odmian odpornych lub tolerancyjnych na występowanie chorób grzybowych czy szkodników w różnych warunkach środowiskowych to ciągle aktualne kierunki dla hodowli roślin. Występowanie różnych ras patogenów oraz zmienne w latach warunki środowiskowe w znacznym stopniu modyfikują poziom odporności odmian.
Czekaja nas zmiany w technologii ochrony
W uprawach zbóż ozimych w Polsce od kilku lat obserwuje się nowe zagrożenie spowodowane przez chorobę wirusową: żółtą karłowatość jęczmienia (BYDV). Pierwotną przyczyną rozwoju tej choroby jest występująca w ostatnich latach wysoka temperatura w lecie, która spowodowała zmiany w cyklu życiowym mszycy czeremchowo zbożowej i występowanie w form anholocyklicznych (3 kolejne dni z temperaturą wyższą od 25oC). W krajach, w których ta forma mszycy występuje powszechnie wykonuje się regularnie zabiegi chemiczne. Również w naszym kraju coraz częstsze występowanie mszycy na oziminach jesienią będzie wymagało systematycznego jej zwalczania.
Przyszłość w systemach wspomagania decyzji
Dostosowanie terminów i liczby zabiegów ochronnych umożliwiają obecnie Systemy Wspomagania Decyzji. Na podstawie analizy przebiegu warunków meteorologicznych mogą one szacować zagrożenie i kontrolować rozwój określonych patogenów czy szkodników roślin uprawnych. Systemy wspomagania decyzji pomagają ustalić strategię ochrony, indywidualnie analizować zagrożenie dla każdego pola uwzględniając rozwój roślin i odporność odmian. Wykorzystanie modeli matematycznych w ochronie ziemniaka (System NegFry) jest doskonałym przykładem możliwości adaptacji w ochronie roślin. Systemy wspomagania decyzji ułatwiają podejmowanie decyzji o potrzebie wykonania zabiegu oraz optymalnego terminu wykonywania zabiegów środkami ochrony roślin, ostateczna decyzję o wykonaniu zabiegu musi jednak podjąć sam rolnik. Należy oczekiwać znacznych zmian w strategiach ochrony roślin. Skuteczne zwalczanie szkodników i patogenów wymaga bieżącego monitorowania rozwoju chorób i szkodników. Naprzeciw tym wyzwaniom wychodzi Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin publikując w Internecie aktualne dane o pojawach szkodników i chorób w poszczególnych regionach kraju oraz Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy. Natomiast informacje o zagrożeniu suchą zgnilizną kapustnych w Polsce można pozyskać z portalu SPEC.
